Της: Επη Τρίμη
Μπήκαμε στη νέα χρονιά. Το 2017 είναι πλέον εδώ υποσχόμενο νέες εκπλήξεις και γεγονότα. Όπως κάθε χρονιά που περνάει, κάνουμε τον απολογισμό μας, σκεφτόμαστε τα συν και τα πλην της ζωής μας και προχωράμε. Καλό είναι να σκεφτόμαστε θετικά, να είμαστε αισιόδοξοι και να κοιτάμε πάντα μπροστά. Οι θετικότητα είναι πάντα βοηθητική. Εμείς σας στέλνουμε τις ευχές μας, την καλή μας αύρα και ελπίζουμε και το 2017 να κρατήσουμε παρέα ο ένας στον άλλο. Άλλωστε, μάς αρέσει να έχουμε ένα δίαυλο επικοινωνίας, να μοιραζόμαστε εμπειρίες και απόψεις. Ο αρνητισμός σκοτώνει τη δημιουργικότητα και το πεδίο επίτευξης των στόχων που έχουμε θέσει στη ζωή μας. Ο αρνητισμός επιτίθεται και βρίσκει πάντα τα μειονεκτήματα σε οποιεσδήποτε σκέψεις περνούν από το μυαλό μας.
Και μια χαρά τα λέμε… αλλά ξέρω γιατί και ο κύκλος μου αναφέρεται σ’ αυτό κάθε χρόνο… τους περιβόητους στόχους και τις αλλαγές που θέλει ο καθένας μας να κάνει στη ζωή του. Δεν έχει σημασία η ηλικία! Ο καθένας από εμάς ξέρει τα σφάλματά του και τις τυχόν αδυναμίες του και γνωρίζει τι θα πάρει στις “αποσκευές” του αλλά και τι θα αφήσει στην “αποβάθρα” μια για πάντα.
Η βασικότερη ερώτηση στην πορεία υλοποίησης του στόχου μου είναι «Γιατί;» θέλω να τον επιτύχω. Τι σημαίνει για μένα; Τι θα αλλάξει στη ζωή μου; Και η απάντηση; Ποτέ δεν είναι αργά να γίνεις η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου!
Ο Peter Herman καθηγητής ψυχολογίας αναφέρει ότι υπάρχει και το «σύνδρομο ψευδούς ελπίδας», που σημαίνει ότι οι στόχοι είναι μη ρεαλιστικοί και τοποθετούνται στο πρίσμα μιας εξωτερικής κατάστασης κι όχι τόσο συνειδητά ότι το άτομο χρειάζεται να προσπαθήσει.
Έχουμε τοποθετήσει ένα τεράστιο ποσό πίεσης στους εαυτούς μας. Ιδιαίτερα το στρες αυξάνεται κατά την τελευταία εβδομάδα του Δεκεμβρίου και την πρώτη εβδομάδα του Ιανουαρίου… επειδή σκεφτόμαστε τι πρέπει να αλλάξει.
Η ατάκα: «Θα ξεκινήσω γυμναστική από αύριο» είναι συνηθισμένη – αυτό όμως δεν την κάνει λιγότερο παράλογη. Γιατί, ποιος ο λόγος να καθυστερήσεις μια ολόκληρη μέρα για να κάνεις κάτι που θέλεις πολύ; Αντίστοιχα, αν μπροστά σου είχες ένα υπέροχο, “βρωμιάρικο προφιτερόλ”, υπήρχε περίπτωση να πεις: «Θα ξεκινήσω να το τρώω από αύριο;».
Αναρωτιέμαι τότε: «Μήπως αυτός ο άνθρωπος απλά δεν θέλει να ξεκινήσει γυμναστική;» Ενδιαφέρουσα ερώτηση, γιατί τα πράγματα δεν είναι όσο απλά φαίνονται.
Όλοι θέλουμε να κάνουμε (τουλάχιστον) μια μεγάλη αλλαγή – αλλά οι αλλαγές είναι δύσκολες. Σύμφωνα με την επιστήμη, υπάρχουν ενδείξεις ότι η θέλησή μας λειτουργεί σαν μυς: Η υπερπροσπάθεια την κουράζει και καταλήγει να τα παρατήσουμε. Ακριβώς στο μετέχμιο.
Και μου φαίνεται πολύ λογικό: Αρκεί να δοκιμάσω τον ίδιο μήνα να κάνω ταυτόχρονα δίαιτα, γυμναστική, να πηγαίνω κάθε μέρα στη δουλειά και να κάνω παράλληλα και ένα διδακτορικό. Είναι αδύνατον να τα καταφέρω όλα μαζί. Ο μόνος τρόπος να πετύχω είναι αν εστιάσω την προσπάθειά μου σ’ έναν στόχο – κι αυτό πάλι με με αμφίβολα αποτελέσματα.
Ο άνθρωπος είναι “όν της συνήθειας” – αν δεν υπήρχαν μερικοί “τρελοί” που καταπιάνονταν με φωτιές και ρεύματα, ακόμη θα κυνηγούσαμε με ρόπαλα, κι αυτό μόνο αν πεινούσαμε. Είναι κόντρα στη φύση του ανθρώπου να κάνει αλλαγές. Η εξέλιξη είναι μια κόντρα με το “σάπιο εαυτό” μας που την πολεμάει – γι’ αυτό και είναι δύσκολη.
«Το 88% των ανθρώπων που βάζουν στόχους για τη νέα χρονιά αποτυγχάνουν»
Το καλό του να μην πιστεύεις σε μεταφυσικές βλακείες είναι ότι μπορείς να εξηγήσεις τα πάντα (ειδικά για τον άνθρωπο) με τη λογική. Το να πετύχεις τους στόχους σου απαιτεί (όλως περιέργως για πολλούς) μια επιστημονική κι έξυπνη αντιμετώπιση. Αρκεί να γνωρίζεις, για παράδειγμα, ότι η γλυκόζη του αίματος είναι το καύσιμο που τρέφει τον εγκέφαλο, άρα και την πιο πρόσφατα εξελιγμένη περιοχή του, το prefrontal cortex – το κέντρο των έξυπνων αποφάσεων και το σημείο όπου “κατοικεί” η προσωπικότητά σου.
Πώς να καταφέρεις να πετύχεις μια δίαιτα πείνας που μηδενίζει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, όταν το ίδιο το κομμάτι του εγκεφάλου σου που αποφασίζει να κάνει δίαιτα κλείνει τους διακόπτες του χωρίς αυτή; Φυσικά, μια δίαιτα μπορεί να πετύχει – αν γίνει σωστά. Και η ίδια η “θέληση” μπορεί να δυναμώσει – τουλάχιστον αυτό αποδεικνύουν οι έρευνες. Το θέμα είναι πως όσο πιο “χύμα” μπει κανείς στη μάχη των στόχων του, τόσο λιγότερες πιθανότητες έχει να πετύχει.
Όπως λέει ο Abraham Maslow, (Αμερικανός ψυχολόγος), υπάρχει μια ιεραρχία από ανάγκες που θυμίζει μια πυραμίδα, με τις απόλυτα βιοτικές να βρίσκονται στη βάση της και στην κορυφή της αυτές που δημιουργούν τον απόλυτα ολοκληρωμένο άνθρωπο.
Ο Maslow, για παράδειγμα, βάζει στην βάση της πυραμίδας του ανάγκες όπως το φαγητό και τη στέγη, στη μέση της την ανάγκη για φιλία και σεξουαλικότητα και κάπου στην κορυφή ανάγκες όπως τη δημιουργικότητα και την ηθικότητα.
Κι αν έπρεπε να χώσουμε τη δίαιτά μας ή το διδακτορικό κάπου στην πυραμίδα, νομίζω ότι θα έμπαινε πάνω από την ανάγκη για σωματική ασφάλεια, πάνω από την ανάγκη μας για φιλία και για έρωτα. Η φιλία, ο έρωτας και η αίσθηση της ασφάλειας είναι πράγματα σημαντικότερα.
Οπότε, πώς μπορεί κανείς να χάσει 10 κιλά όταν δεν έχει από πίσω την υποστηρικτική βάση μιας φιλίας; Πώς μπορεί κανείς να χτίσει την κορυφή μιας πυραμίδας χωρίς να φτιάξει πρώτα τα θεμέλια;
Γι’ αυτό θα θυμίσω ότι πρέπει να είμαστε ρεαλιστικοί με τον εαυτό μας και με τους στόχους μας. Όπως δεν μπορεί ένας τύπος που δεν έχει φίλους να βγει έξω μόνος του και να περάσει καλά (γιατί δεν είναι επιλογή του) άλλο τόσο δεν μπορεί να βάλει στόχο να δημιουργήσει κάτι μαγικό ένας άνθρωπος που δεν έχει δημιουργήσει ακόμη τον ίδιο του τον εαυτό.
Ας αρχίσουμε να θέτουμε στόχους από τη βάση. Ας καταφέρουμε πρώτα να αγαπήσουμε τον ίδιο μας το εαυτό και μετά να ψάξουμε την (ερωτική) αγάπη σε άλλους ανθρώπους.
Πώς θα πετύχεις, όμως, τους στόχους σου;
Το βασικότερο ερώτημα προς τον εαυτό μας είναι το: «Τι θέλω πραγματικά;»
Θα δώσω ένα κλασσικό παράδειγμα: Μια γυναίκα που δεν βρίσκει άντρα. Την προβληματίζει που δεν έχει έναν σύντροφο, κάποιον για να μοιραστεί την ζεστή της αγκαλιά. Σκέφτεται πως κάτι πρέπει να κάνει… κοιτάει γύρω της και αποφασίζει μαζί με το έτος να αλλάξει κάτι σημαντικό στον εαυτό της. “Θα χάσω δέκα κιλά” λέει, και δεν έχει και άδικο – θα έδειχνε αρκετά πιο ωραία αν έχανε αυτά τα παραπάνω κιλάκια της. Από μόνη της αυτή είναι μια πολύ ωραία ιδέα.
Και μπράβο στο κορίτσι, για μία, δύο, τρεις μέρες τρώει σωστά: Σταματάει να τρέφεται με ζάχαρη σαν διαβολεμένο μηχάνημα μαλλιού-της-γριάς και η ινσουλίνη της αναρωτιέται αν ήρθε το τέλος του κόσμου…
Αλλά η αγαπητή “Χοντρουλίδου” μια μέρα αισθάνεται εκείνο το ανίκητο κάλεσμα του… ντουλαπιού. Ενώ βλέπει για χιλιοστή φορά το σήριαλ “Κωνσταντίνου και Ελένης” οι ηθοποιοί αντικαθιστώνται, στο μυαλό της, από κινούμενες νουτέλες. “Αυτή η Ματίνα Μανταρινάκη γιατί φτιάχνει συνέχεια πίτες; Και γιατί τη λένε Μανταρινάκη;! Και γιατί όλοι είναι αδύνατοι ενώ σαβουριάζουν”;
Και τότε η μικρή “Χοντρουλίδου” βουτάει με τα μούτρα στο πυκνό σκοτάδι του ακριανού ντουλαπιού. Ακούγονται βογκητά αγωνίας. Μετά από ώρες βγαίνει εξαντλημένη, γεμάτη μερέντες, πάχος και ενοχές. Και αναρωτιέται γιατί δεν κατάφερε να κρατηθεί, γιατί δεν μπορεί να κάνει μια δίαιτα όπως κάθε φυσιολογικό μοντέλο της Victoria’s Secret; Ξεχνάει όμως γιατί έβαλε εξ’ αρχής τον στόχο της δίαιτας – και ταυτόχρονα τον λόγο για τον οποίο ξέσπασε σήμερα στη Nutella: Έχει βαρεθεί να είναι μόνη – κι εκείνος ο μαλάκας που τελικά της έδωσε το τηλέφωνό του ήταν απλά για να επιβεβαιωθεί.
Υποσυνείδητα πίστεψε η μικρή “Χοντρουλίδου” ότι αδυνατίζοντας θα γινόταν επιτέλους ποθητή. Ήθελε να βρει τον έρωτα – όχι να αδυνατίσει. Πίστεψε ότι με το να χάσει δέκα κιλά θα της χτυπήσει ο έρωτας την πόρτα, ή, ακόμη χειρότερα, ότι θα τα έφτιαχνε ευθείς αμέσως με έναν παίδαρο.
Αλλά, πέραν από αυτήν την τραγική συλλογιστική μικρή “Χοντρουλίδου” πρέπει να κοιτάξεις πρώτα μέσα σου και να δεις τι πραγματικά θέλεις. Γιατί το να χάσεις κιλά είναι κάτι καλό, αλλά εσύ δεν είσαι σε φάση για να το κάνεις – θέλει πρώτα να φτιάξεις βασικότερα κομμάτια της ζωή σου, κι όταν θα έχεις εκείνη τη βάση και την σιγουριά, τότε ίσως να αρχίσεις και το γυμναστήριο, να απαρνηθείς τις ζαχαρώδεις φουντουκόκρεμες που τρως στα μουλωχτά και να αρχίσεις να υλοποιείς τους στόχους σου.
Αφού καταλάβουμε “τι πραγματικά θέλουμε” και σταματήσουμε να ασχολούμαστε απλώς με τα συμπτώματα ενός προβλήματος, υπάρχουν μερικά πρακτικά tips για να αυξήσουμε τις πιθανότητες να πετύχουμε τους στόχους της νέας χρονιάς:
Θέσε πολύ συγκεκριμένους στόχους: Είναι εύκολο να χαθείς μέσα σε μια μεγάλη κουβέντα σαν κι αυτή, οπότε χώρισε ένα μεγάλο πρόβλημα σε μικρά, άμεσα επιλύσιμα κομμάτια και δες το σαν μια διαδρομή που καταλήγει στην επιτυχία του μεγάλου στόχου.
Ξεκίνα από μικρά βήματα με μετρήσιμα αποτελέσματα: Είναι δύσκολο να παραμείνεις στο γυμναστήριο για πάνω από έναν μήνα, πόσο μάλλον όταν δεν πρόκειται να δεις ουσιαστικά οπτικά αποτελέσματα σε τόσο καιρό. Όπερ σημαίνει πίστη και επιμονή.
Γέμισε το περιβάλλον σου με υποστήριξη και motivation: Αν αρχίσεις να κάνεις κολλητιλίκια με έναν καλλιτέχνη είναι πολύ πιθανό μέσα σε εύλογο χρόνο να ανεβάσεις τη δική σου θεατρική παράσταση. Αν κάνεις παρέα με έναν επιτυχημένο επιχειρηματία είναι πολύ πιθανό να ξεκινήσεις τη δική σου καινοτόμα επιχείρηση. Ακόμη, αν στο φόντο του υπολογιστή σου έχεις μια εικόνα με το τέλειο σώμα οι πιθανότητες να πλακωθείς στα πιτόγυρα ελαχιστοποιούνται. Καλή όρεξη με το γιαουρτάκι! Άσε τους άλλους να τρώνε λαρδί – τα λέμε το καλοκαίρι…
Βάλε στόχους που μπορείς να πραγματώσεις: Αν πεις “Αυτόν τον μήνα θα ανεξαρτητοποιηθώ και θα αρχίσω να βγάζω 1.500€ που χρειάζομαι για να ζήσω μόνος/η μου» νομίζω ότι θα καταλήξεις να κλαις σε μια γωνία με την ATM με την απελπισία έκδηλη στα μάτια σου και τη μάσκαρα να σου έχει κάνει τα μάτια μαύρα σαν του Panda. Αν όμως πεις θα ψάξω για μια καλύτερη δουλειά, σταδιακά, κάτι μπορείς να πετύχεις.
Διάλεξε έναν ή το πολύ δύο καλούς στόχους και ασχολήσου με αυτούς. Αν, με το καλό, τα καταφέρεις, θα έχεις χρόνο να προχωρήσεις και σε άλλους.
Δήλωσε δημοσίως την πρόθεσή σου: Πες ότι θέλεις να γράψεις ένα βιβλίο. Το ξεκινάς και, εντάξει, γράφεις 100 σελίδες. Αν το πεις σε όλους σου τους γνωστούς, τότε αυτοί θα συνεχίσουν να σε ρωτάνε για την πρόοδό του κάθε φορά που θα πιάνετε κουβέντα. Έτσι και θα το θυμάσαι και θα αισθάνεσαι υπόλογος της υπόσχεσής σου. Οι πιθανότητες να κάνεις αυτό που θα έχεις δηλώσει αυξάνονται αποδεδειγμένα όταν το έχει ο κόσμος τούμπανο.
Μήπως να μην έθετες στόχους αυτή τη χρονιά; Κάποια άτομα, όπως κι εγώ, δεν λειτουργούν καλά με μακροπρόθεσμες σκέψεις. Και ποιος μου λέει ότι ένας στόχος θα με αφορά μετά από δύο μήνες;
Δώσε έμφαση στο παρόν. Ποιο είναι το ένα πράγμα που μπορείς να κάνεις σήμερα, τώρα, προς το στόχο σου;
Δοκίμασε να οραματιστείς τον εαυτό σου έχοντας επιτύχει το στόχο σου. Πώς αισθάνεσαι ; Πώς σου φαίνεται; Όπου και αν είσαι, τι κάνεις;
Ίσως κάποια “θέλω” να μην χρειάζονται μια τέτοια ψυχολογική δέσμευση. Ίσως απλά να θέλει κανείς τον χρόνο του, να πρέπει να κάτσει για λίγο άπραγος, μέχρι τελικά η καλή πλευρά της βαρεμάρας να τον οδηγήσει σε μια παραγωγική (για τον εαυτό του) έκρηξη.
Και, αν ποτέ χρειαστεί, μπορούμε να βάλουμε στόχους και μέσα στους μήνες, μέσα στις βδομάδες – δεν χρειάζεται να αλλάξει η χρονιά για να γίνω καλύτερη/ος.
Πριν ξεκινήσουμε να δουλεύουμε πάνω στους προσωπικούς μας στόχους, έχει πολύ μεγάλο (και φιλοσοφικό) ενδιαφέρον, να δούμε τα πέντε συχνότερα θέματα για τα οποία μετανιώνει ένας ετοιμοθάνατος άνθρωπος.
Η λίστα αυτή φτιάχτηκε από τη Bronnie Ware, μια νοσοκόμα που δούλευε αποκλειστικά με ανθρώπους που δεν είχαν πολλές μέρες μπροστά τους. Οι σκέψεις αυτών των ανθρώπων ίσως και να έχουν τεράστια αξία, ως σύγκριση μπροστά σε αυτά για τα οποία ευχόμαστε εμείς, οι υγιείς που έχουμε όλη τη ζωή μπροστά μας.
Μακάρι να είχα το κουράγιο να ζήσω μια ζωή όπως θα την ήθελα εγώ – κι όχι όπως ήθελαν οι άλλοι για εμένα.
Μακάρι να μην δούλευα τόσο σκληρά.
Μακάρι να είχα το θάρρος να εξέφραζα τα συναισθήματά μου.
Μακάρι να έμενα σε επαφή με τους φίλους μου.
Μακάρι να μου επέτρεπα να είμαι πιο χαρούμενος άνθρωπος.
“Να μου επέτρεπα να είμαι πιο χαρούμενος/η”. Δυστυχώς μόνο ένας ετοιμοθάνατος συνειδητοποιεί ότι η χαρά είναι θέμα επιλογής – κι όχι τύχης. Νομίζω πως οι προτάσεις αυτές μιλούν από μόνες τους, οπότε δεν θα κάτσω να αραδιάσω τις σχετικές μου φιλοσοφίες μου – αν και θα είχα πολλά να πω για το καθένα.
Πριν ξεκινήσει για τα γερά το 2017, ας σκεφτούμε το πως είχε ξεκινήσει και η προηγούμενη, και η προ-προηγούμενη και πως όλες αυτές περάσανε, στόχοι που είχαμε δεν έγιναν ποτέ πράξη, όνειρα που γέμιζαν την καρδιά μας χάθηκαν, τόσες σωστές επιλογές δεν έγιναν ποτέ λόγω του φόβου… Γιατί μια μέρα, αυτή η επόμενη χρονιά θα είναι και η ίδια ένα μακρινό παρελθόν, κι εμείς θα μπορούμε είτε να θυμόμαστε τη μαγεία του θάρρους μας και να γελάμε ικανοποιημένοι, είτε θα είμαστε ένας απογοητευμένος άνθρωπος στο τελευταίο μας κρεβάτι και θα μετανιώνουμε που «δεν είχαμε το θάρρος να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας».
Η επιλογή είναι ξεκάθαρα δική μας! Οι κλασσικοί στόχοι είναι ένα πράγμα, αλλά η γνώση του τι πραγματικά θέλουμε εμείς (ακόμη και κόντρα στους άλλους) και το να το καταφέρουμε είναι κάτι πολύ, πάρα πολύ σημαντικότερο… και δεν είναι άλλο από την επίτευξη των πραγματικών μας “θέλω”.
Μην αφήσεις τη παρασπονδία ή το λάθος να σε κρατήσει πίσω από το να δουλέψεις για την επίτευξη του στόχου σου. Γιόρτασε την επιτυχία σου κατά τη πρόοδο σου με μικρές επιβραβεύσεις για να παίρνεις τη δύναμη να συνεχίσεις. Η κινητήρια δύναμη της επιτυχίας του στόχου μου είμαι εγώ. Εγώ βάζω τη σπίθα και μόνο αν τη διατηρήσω θα πετύχω το στόχο μου!
Καλή χρονιά!
Οι παρούσες σκέψεις γράφονται ως ένα τύπου editorial. Τα γραφόμενα προκύπτουν μέσα από τις σκέψεις μου αλλά και τις σκέψεις που ταλανίζουν όλους μας κάθε τέλος του χρόνου.